చంద్ర వర్ణన :

చంద్రుని గురించి, దమయంతికి ఇంకా ఇలా చెప్తున్నాడు నలుడు.

"జ్యోత్స్న నాగఁ దమిస్ర నా నుభయభార్య
లుడుపతికి; నందు నొకతె తె, ల్పోర్తు నలుపు;
తాను వారికి మెచ్చుగాఁ దాల్పఁబోలుఁ
తెలుపు నలుపును నగు మేను నెలత! యితడు".

(శృంగారనైషధము - శ్రీనాథుడు)

అర్థములు: జ్యోత్స్న = వెన్నెల; నాగ = అనియు; తమిస్ర = చీకటి; నా = అనియు; ఉభయభార్యలు = ఇద్దరు పత్నులు; ఉడుపతి = తారాపతియైన చంద్రుడు (ఉడు అనగా నక్షత్రము); ఒకతె = ఒకరు; ఓర్తు = ఒకరు; వారికి మెచ్చుగా = వారికి నచ్చినట్టుగా; మేను = శరీరము; నెలత = స్త్రీ.

భావము: "దేవీ! ఈ సుధాకరునికి ఇద్దరు సతులు ఉన్నారు. వారు జ్యోత్స్న మరియు తమిస్ర. అందులో జ్యోత్స్న (వెన్నెల) తెల్లగాను, తమిస్ర (చీకటి) నల్లగాను ఉంటారు. అందుచేత, వారికి ఇష్టమైనరీతిలో ఉండుటకై, ఈ మాయలమారి జాబిల్లి కొన్నాళ్ళు తెల్లగాను, కొన్నాళ్ళు నల్లగాను తన దేహవర్ణమును మారుస్తూ ఉంటాడు." ఇదీ నలుని వివరణ....... సహృదయపాఠకులు ఈపాటికి కనిపెట్టేవుంటారు - అవే శుక్లపక్షము మరియు కృష్ణపక్షము అని.

కవిసార్వభౌముల కమనీయ కల్పనకు అడ్డేమున్నది!....