ఫ్రెంచి చిత్రకారుడు మొరెల్లి, మార్క్ ఫోలీ.

ఫ్రెంచి చిత్రకారుడు మొరెల్లి, మార్క్ ఫోలీ.

ఇప్పుడు నీటిరంగుల్తో ప్రయోగాలు చేస్తున్న వాళ్ళల్లో అగ్రగణ్యుడైన ఫ్రెంచి చిత్రకారుడు మొరెల్లిని నేను అభిమానిస్తున్నానని చెప్పానుకదా, మరి మొరెల్లి అభిమానిస్తున్న చిత్రకారులెవరు?

అతడు అమెరికన్ గ్రాఫిక్ డిజైనర్ మిల్టన్ గ్లాసర్ నుంచి స్ఫూర్తి పొందానని చెప్పుకున్నాడు. కాని ఇటీవలి కాలంలో అతడు పదే పదే మాట్లాడుతున్న చిత్రకారుడు తన కన్నా ఇరవయ్యేళ్ళు చిన్నవాడైన మార్క్ ఫోలీ. ( ఆ మాటకొస్తే మార్క్ ఫోలీ నాకన్నా కూడా చిన్నవాడే). మార్క్ ఫోలీ మరొక ఫ్రెంచి చిత్రకారుడు.అతడూ, మొరెల్లీ కలిసి సంయుక్తంగా తమ చిత్రాల ప్రదర్శన ఏర్పాటు చేసుకుంటూ ఉన్నారు. 2012 లో ఫ్రెంచి పట్టణం రీమ్స్ లో వారిద్దరూ ఒక చిత్రకళా ప్రదర్శన ఏర్పాటు చేసినప్పుడు, ఒక పత్రిక వారిని ఇంటర్వ్యూ చేసింది. ఇంటర్వ్యూ చేసిందనడం కన్నా వారిద్దరిమధ్యా సాగిన ఒక సంభాషణ ను రికార్డు చేసింది. ఆ సంభాషణ ఇద్దరు సమకాలిక నీటిరంగుల చిత్రకారుల మధ్య సంభాషణనే అయినప్పటికీ, రెండు తరాల దృక్పథాల మధ్య సంభాషణ కూడా. వయసులో పెద్దవాడూ, ప్రయోగశీలీ అయిన మొరెల్లి తన భావాల్లో యువకుడిగానూ, సాహసికుడిగానూ కనిపిస్తే, యువకుడూ, వర్ధిష్ణువూ అయిన ఫోలీ ఎంతో జాగ్రత్తపరుడూ, సంప్రదాయాన్నీ పునరన్వేషించేవాడిగానూ కనిపించడం నన్ను ఆశ్చర్య పరిచింది. వాళ్ళు సంభాషణ మొదలుపెడుతూనే ఒక మాట చెప్పుకున్నారు.మామూలుగా ఏ ఇద్దరు చిత్రకారులూ తమ కళ గురించి బాహాటంగా చర్చించుకోరు,ఎందుకంటే ఇద్దరిలోనూ కొంత స్పర్థాశీలత ఉంటుంది కాబట్టి నలుగురూ వినేలా వాళ్ళు తమ కళగురించి చర్చించుకోరని. కాని తామిద్దరూ, చిత్రకళని కేవలం ఒక కళగా మాత్రమే కాక ఒక వారసత్వంగా, ఒక సాంస్కృతిక సంప్రదాయంగా కూడా చూస్తున్నారు కాబట్టి తమకి అట్లా మాట్లాడుకోవడం ఇబ్బందిగా లేదన్నారు. 

మార్క్ ఫోలీ కూడా మొదట్లో మొరెల్లి చూపించిన దారిలోనే, ఆ తేమబాటలోనే ప్రయాణం మొదలుపెట్టాడు. ఇక్కడ పొందుపరిచిన మొదటిబొమ్మ, ప్రాత:కాల కాంతిలో కపిలవర్ణ శోభితమైన ద్రాక్షపళ్ళ గుత్తి, వెట్-ఇన్-వెట్ పద్ధతిలో చిత్రించిన బొమ్మ. దాన్ని ప్రతిష్టాత్మకమైన 'ఆర్ట్ ఆఫ్ వాటర్ కలర్' పత్రిక ముఖచిత్రంగా ముద్రించిందంటేనే ఆ చిత్రం ప్రశస్తి మనకి తెలుస్తున్నది. కాని, దానిలో మొరెల్లిలో కనిపించే ప్రవాహశీలత, చలనశీలత లేకపోవడం గమనించాలి. అలాగే, రెండవ బొమ్మ నైపుణ్యంలో మరింత సిద్ధహస్తాన్ని కనపరుస్తోంది.తెల్లటి వస్త్రం మీద గులాబీల ఊదారంగునీడలు. కుంచె మీదా, రంగులమీదా, దృశ్యం మీదా అసాధారణమైన పట్టు సాధించినవాడు మాత్రమే

ఇట్లాంటి చిత్రం చిత్రించగలడు. కాని ఇందులో కూడా మొరెల్లిలో కనిపించే గతిశీలత లేదు. ఎందుకని? ఆ రోజు వాళ్ళిద్దరి మధ్యా జరిగిన సంభాషణ మొత్తం ఈ అంశం చుట్టూతానే తిరిగింది. తాను మొదట్లో వెట్-ఇన్-వెట్ పద్ధతి పట్ల ఆకర్షితుడైనప్పటికీ, అది తన స్వభావానికి సరిపోదనీ,అందువల్ల వదిలేసాననీ మార్క్ చెప్పాడు. అతడిట్లా అంటున్నాడు:  'నా తేమ దశ ( wet period) ఏడాదిన్నర పాటుమాత్రమే నడిచింది. తేమ కి సంబంధించిన అన్ని అంశాలూ నాకు సరిపోవని నేను గ్రహించాను. దానిలో ఒక నిర్మాణం లేదు, నరాల తీవ్రత లేదు. నీరు దాదాపుగా ప్రతి ఒక్కదాన్నీ, చివరికి చిన్నపాటి జాగాలు వదలకుండా అన్నీ ఆక్రమించేస్తుంది.నీరు నియంతలాంటిది. అక్కడ రాతల మధ్య వైవిధ్యానికి చోటులేదు. ఇక ఆ తేమవల్ల అన్నిరకాల సంజ్ఞలూ అణగిపోయ్యే ప్రమాదమెలానూ ఉంది. చివరికి కుంచె గీతల ఆనవాళ్ళు కూడా మిగలకుండా నీరు ముంచెత్తుంది...'ఇది నీటిరంగుల చిత్రకారుడు మాట్లాడుతున్న మాటల్లా లేవు. ఒక పోస్ట్ మాడర్న్ తత్త్వవేత్త, అన్ని రకాల signs నీ అణచివేసే hegemony గురించి మాట్లాడుతున్నట్టుంది.

ఈ స్థితినుంచి బయటపడటానికి మార్క్ ఎంచుకున్న మార్గమేమిటి? మరింత ప్రయోగశీలత్వమా? కాదు. సాంప్రదాయిక చిత్రకారులు తమనీ, తమ కళనీ కాపాడుకోడానికి ఏ తోవన నడిచారో అదే తోవ.అది మూడు దశల ప్రయాణం. మొదటిదశలో, విస్పష్టమైన రేఖా చిత్రం (drawing). అప్పుడు, కంటిముందున్న దృశ్యాన్ని విస్పష్టమైన వెలుగునీడల్లో (values) కి అనువదించుకోవడం. ఆ వెలుగునీడల్ని రంగుల్లోకి మార్చుకోవడం చివరి దశ.  చూపరులకి రంగులు అద్భుతంగా కనిపిస్తాయిగాని,నిజానికి అదంతా values చేసే ఇంద్రజాలమనేది చిత్రకళలో ఉండే నానుడి. వాల్యూస్ (వాల్యూ అంటే విలువ అని అర్థం కాదు,అది చిత్రకళాపరిభాషలో వెలుగునీడల సాంద్రతని సూచించే పదం) లేకపోతే రెండుకొలతల తలం ఎప్పటికీ చిత్రంగా మారదు. డావిన్సీ నుంచి మొరెల్లీ దాకా వాల్యూ లేకపోతే చిత్రకారుడే లేడు. ఇప్పుడు కొత్తగా మార్క్ వాల్యూస్ గురించి చెప్తున్నదేమిటి? అతడు చెప్తున్నది రంగు కన్నా రేఖకీ,వాల్యూకి తాను ఎక్కువ ప్రాధాన్యతనిస్తున్నాడనే. ఇది స్పష్టంగా సాంప్రదాయిక దృక్పథం. సాహిత్య పరిభాషలో చెప్పాలంటే, కథనం కన్నా కథకి ఎక్కువ ప్రాధాన్యతనిస్తున్నట్టు. ఒక యువకుడిట్లా మాట్లాడటం నన్ను ఆశ్చర్యపరిచింది. కాని బహుశా ఇప్పుడు యూరోప్ ఈ దిశగా ప్రయాణం మొదలుపెట్టింది కావచ్చు. కాని అతడి మాటలకి మొరెల్లి ఇచ్చిన జవాబు నాకు గగుర్పాటు కలిగించింది. నీరు తనని ముంచేస్తుందనే భయాన్ని మార్క్ ప్రకటించినప్పుడు మొరెల్లి అతడితో, ఆ భయం నీటిలోని అపారమైన ఆకర్షణ వల్ల పుట్టే భయమని చెప్తూ యులిసెస్ కథని గుర్తు చేస్తాడు. యులిసెస్ సముద్రం మీద తిరిగి గృహోన్ముఖ యాత్ర చేస్తున్నప్పుడు ఒకచోట అతడు సాగరకన్యల గానాన్ని వినవలసివస్తుంది. ఆ గానం ఎంత ప్రలోభపూరితంగా ఉంటుందంటే, ఆ దారినపొయ్యే నావికులు ఆ గానపాశానికి లోబడి ఓడమీంచి సముద్రంలోకి దూకేస్తుంటారు. అందుకని యులిసెస్ ముందు జాగ్రత్త చర్యగా,తన నావికులందరి చెవుల్లోనూ మైనం నింపుతాడు. తనని మాత్రం ఓడ తెరచాపకొయ్యకి ఇనపగొలుసుల్తో బంధించమంటాడు. తానెంత వేడుకున్నా ఆ గొలుసులు విప్పవద్దంటాడు. అతణ్ణట్లానే కట్టేస్తారు. ఓడ ఆ దారినరాగానే మహామోహపూరితమైన ఆ సాగరకన్యల సంగీతం అతడి చెవులపడుతూనే అతడా కట్టుబాట్లనుంచి విడివడాలని శతధా ప్రయత్నిస్తాడు. కాని తక్కిన నావికులకి, చెవుల్లో మైనం వల్ల ఆ గానం వినబడదు కాబట్టి, వాళ్ళు యులిసెస్ ని మరింత గట్టిగా బంధిస్తారు. చివరికి ఓడ ఆ విపత్కరసంగీత ఛాయనుంచి తప్పించుకున్నాక యులిసెస్ ని విడుదల చేస్తారు.

మొరెల్లి యులిసెస్ గురించి చెప్పడంలో మనం చూడవలసిందేమిటంటే, యులిసెస్ కూడా తన నావికుల్లానే తాను కూడా చెవుల్లో మైనం పెట్టుకోవచ్చు కదా,అంత హింస పడటం దేనికి? ఎందుకంటే, యులిసెస్ ఆ సంగీతం వినాలనుకున్నాడు. దాని ఆకర్షణ ఏమిటో తేల్చుకోవాలనుకున్నాడు. కాని అది తనని ముంచెత్తకుండా తనని తాను బంధించుకున్నాడు.

ఒక్క నీటి రంగుల చిత్రకారుడికే కాదు, ఏ కళాకారుడికైనా ఇది వర్తిస్తుంది,ఆ మాటకొస్తే, జీవితానందాన్ని

రుచిచూడాలనుకున్న ప్రతి పిపాసికీ ఇది వర్తిస్తుంది.నీ కళలోకి నువ్వు దూకాలి, కాని మునిగిపోకూడదు.కొన్ని కట్టుబాట్లతో నిన్ను నువ్వు బంధించుకునే ఉండాలి.  మొరెల్లి మాటల్ని మార్క్ పూర్తిగా అనుసరించగలడనిచెప్పలేం. ఎందుకంటే అతడి స్వభావం వేరు. మార్క్ లో తన otherness ని తాను చూస్తున్నాననీ,అందుకనే అతడి చిత్రాల్ని తానిష్టపడుతున్నానంటాడు మొరెల్లి.

ఫ్రెంచి చిత్రకారుడు మొరెల్లి, మార్క్ ఫోలీ.

నీటిరంగుల్ని అసాధారణమైన సామర్థ్యంతో సాధనచేస్తున్న సమకాలిక చిత్రకారులందరిలోనూ జీన్ లూయీ మొరెల్లి కి నేను పెద్ద పీట వేస్తాను.కొన్ని వందల ఏళ్ళుగా చీనా, జపాన్, భారతదేశంలోనూ, గత రెండు శతాబ్దాలుగా బ్రిటన్ లోనూ,అమెరికాలోనూ, వందేళ్ళుగా ప్రపంచమంతటా వికసిస్తూ వచ్చిన ఈ కళా ప్రక్రియను గత పాతికముఫ్ఫై ఏళ్ళుగా మొరెల్లి మనం ఊహించలేని ఎత్తులకి తీసుకుపోతూ ఉన్నాడు. ఆయన 1945 లో పుట్టాడు. చిత్రకళను స్కూల్లోనూ, కళాశాలలోనూ అభ్యసించాడు. హెన్రీ గోయెట్జ్ అనే ప్రసిద్ధ సర్రియలిస్టు చిత్రకారుడు, ప్రింట్ మేకర్ స్టూడియో లో అప్రెంటిస్ గా పనిచేసాడు. 1989 లో పారిస్ శివార్లలో తన సొంత స్టూడియో ఏర్పాటు చేసుకున్నాడు. అప్పణ్ణుంచీ అతడు నీటీరంగుల చిత్రకళకి సంబంధించి ఎన్నో ప్రదర్శనలు, వర్క్ షాపులు నిర్వహిస్తూ ఉన్నాడు. తన సాధన రహస్యాల్ని Watercolor Painting: A Complete Guide to Techniques and Materials పేరిట 1999 లో పుస్తకరూపంలో వెలువరించాడు. అప్పణ్ణుంచీ ఆ రచన ప్రపంచమంతటా wet-in wet పద్ధతి సాధనచేసేవారికి కరదీపికగా ఉపకరిస్తూనే ఉంది. మనం నీటిరంగులుగా వ్యవహరించే వాటిలో రెండు రకాలున్నాయి. ఒకటి, పారదర్శకంగా ఉండేవి (transparent), మరొకటి, అపారదర్శకంగా ఉండేవి (opaque). మామూలుగా మనం పోస్టర్ కలర్స్ గా పిలిచేవి, (కొందరు వీటిని బాడీ కలర్స్ అని, డిజైనర్స్ కలర్స్ అని కూడా అంటారు), గత యాభై ఏళ్ళుగా ప్రపంచ చిత్రకళరంగాన్ని పరిపాలిస్తున్న ఏక్రిలిక్స్ అపారదర్శకమైన నీటిరంగులు. వీటి ప్రత్యేకత ఏమిటంటే, వీటితో బొమ్మలు వేసేటప్పుడు, తైలవర్ణాల్లాగా, దట్టమైనపూత మీద మళ్ళా పలచని పూత వెయ్యవచ్చు. ముదురునీలంరంగునో, నలుపునో గీసాక, దానిమీద పసుపుగీతలో, తెల్లగీతలో గియ్యవచ్చు. అంటే, అక్కడ తప్పులు చేస్తే దిద్దుకునే అవకాశం ఉంటుంది. తైలవర్ణాల్లాగా అవి అత్యంత క్షమాశీలాలు.  కాని పారదర్శకమైన నీటిరంగులకి ఆ సౌలభ్యం లేదు. అక్కడ ఒకసారి దట్టమైన రంగు అద్దాక, దానిమీద మళ్ళా పల్చని పూత పుయ్యలేం. కాబట్టి ఆ రంగుల్ని మనం ముందు పలచటి పూతతో మొదలుపెట్టి, చివరకి చిక్కటి, దట్టమైన రంగులు వెయ్యవలసిఉంటుంది. ఆ క్రమంలో ఏ చిన్న పొరపాటు చేసినా దాన్ని దిద్దుకోలేం. స్వభావరీత్యా అవి అత్యంత క్రూరమైనవి. most unforgiving. మామూలుగా ప్రతి ఒక్కరూ నీటిరంగులు చాలా సులభమైన మాధ్యమమనుకుంటారు. కాని మొదలుపెట్టాక, అవి ఎంత నిర్దయాత్మకాలో తెలిసాక, అందులోని సవాలు ఏమిటో అనుభవానికొస్తుంది. కాని వాటి పారదర్శకత వల్ల, మరే మాధ్యమమూ, చివరికి తైలవర్ణాలు కూడా అందివ్వలేని అపారతేజోమయత్వాన్ని, అంతర్జ్యోతిస్సీమల్ని పారదర్శక జలవర్ణ చిత్రాలు సుసాధ్యం చేస్తాయి. అద్భుతమైన వాటి transparent, translucent కాంతి కోసమే ఎందరో చిత్రకారులు తమ జీవితకాలమంతా వివశులవుతున్నారు, వ్యామోహపడుతున్నారు. సృష్టిలో ఏడురంగులూ కలిస్తే తెల్లటి రంగుగా మారుతుందనిమనకు తెలుసు. కాని రంగుల పళ్ళెంలో మనం ఏ మూడు రంగుల్ని కలిపినా, తెలుపు రావడానికి బదులు బురద వస్తుంది. నీటిరంగుల చిత్రకారుణ్ణి వేధించే సమస్య ఇదే. రంగుల్తో కాంతిని చిత్రించడమెట్లా? పాదార్థికమైన రంగుల్తో కాంతిని చిత్రించాలనుకోవడమే మొరెల్లి చేస్తూ వచ్చిన సాధన. ఆ క్రమంలో మొరెల్లి తెలుసుకున్న రహస్యాల వెనక రెండు మూడు వందల ఏళ్ళుగా యూరోప్ లో చిత్రకారులు, భౌతికశాస్త్రవేత్తలు, రాసాయనిక శాస్త్రవేత్తలు వెల్లడి చేస్తూ వచ్చిన ఆవిష్కరణలున్నాయి. అన్నిటికన్నా, గొప్ప రహస్యం మొరెల్లి కనుక్కున్నది, వినగానే మీకు నవ్వు పుట్టించవచ్చుగాని, గొప్ప సత్యం, ఏమిటంటే, నీటిరంగుల్లో చాలా ముఖ్యమైంది, రంగు కాదు, నీరు అనేది. నీటిపోకడని, ముఖ్యం, కాగితం మీద పూసిన తరువాత నీరు ఎట్లా ప్రవర్తిస్తుంది, కుంచెలోకి తీసుకున్నతరువాత, నీరు ఎట్లా కదులుతుంది, తడి కాగితం మీద, రంగుతో నింపిన కుంచెని పెట్టినప్పుడు, ఆ రెండింటిలోనూ ఉన్న నీరు ఒకదానితో ఒకటి ఎట్లా పెనవైచు కుంటుదన్నదే మొరెల్లి గత మూడు దశాబ్దాలుగా చేస్తూ వస్తున్న పరిశీలన. అందుకనే అతడు, నీటిరంగుల చిత్రం గియ్యడమంటే, నీటితో ఒక సంభాషణకు పూనుకోవడమంటాడు. నీరు చెప్పే సందేశాన్ని కళ్ళతో వినమంటాడు. జెన్ బౌద్ధులు, గెస్టాల్ట్ తత్త్వవేత్తలు చెప్పేటట్టు, ఆ ఒక్క క్షణం, ఆ most critical moment కోసం వేచిఉండమంటాడు. 

అట్లాంటి క్షణాల్ని పట్టుకున్న నీటిరంగుల చిత్రాలెట్లా ఉంటాయో,మొరెల్లి చిత్రించిన ఈ మూడు చిత్రాలూ చూస్తే బోధపడుతుంది. ఇందులో మొదటిబొమ్మలో బెర్రీలు కాంతితో మిలమిలమెరిసిపోతున్నాయి. ఈ translucence పారదర్శకమైన నీటిరంగులు మాత్రమే ఇవ్వగలవు. కానీ ఈ సౌందర్యంలో కొంత ఫలసౌందర్యమేననుకున్నా, తక్కిన రెండు బొమ్మలూ వస్తురీత్యా మరింత గొప్పవి. ఒకటి, పనికిరాని మద్యంసీసాలు పారేసిన తొట్టి. రెండవది, ఇంకా నిర్మాణంలో ఉన్న ఒక బిల్డింగ్ లో పనివాళ్ళు వదిలి వెళ్ళిపోయిన మినరల్ వాటర్ బాటిల్. హీనంగా చూడకు దేన్నీ, కవితామయమేనోయ్ అన్నీ అన్న మహాకవి వాక్యానికి ఇంతకన్నా నిరూపణ ఏముంటుంది?